rów II rzędu

Złoże węgla brunatnego, eksploatowane przez kopalnię „Bełchatów”, zlokalizowane jest w rowie tektonicznym Kleszczowa. Rów ten, jako jednostka strukturalno – tektoniczna, zaznacza się w podłożu mezozoicznym jako wąskie i głębokie zapadlisko tektoniczne o przebiegu subrównoleżnikowym.

Rów ograniczony jest od południa uskokami o dużym zrzucie, określanymi jako uskoki ramowe rowu i oznaczane numerami 1 i 1a. USB1 występuje na całej długości rowu Kleszczowa, natomiast USB1a nie wszędzie jest wyraźny. Według Kossowskiego i innych (1992) uskok nr 1 (USB nr 1) jest wąską strefą uskokową, stanowiącą górne zakończenie głębokiej, wklęsłej, listrycznej dyslokacji zrzutowej o biegu W-E, związanej z progiem waryscyjskim. Od północy złoże ograniczone jest przez uskok UNB3 o charakterze dopełniającym do wspomnianych wyżej uskoków.

W południowej części rowu Kleszczowa występuje wtórna struktura zapadliskowa, określana jako Rów II Rzędu. Jest to wąska i głęboka strefa ograniczona od południa uskokami USB1 i USB1a, natomiast od północy, uskokiem określanym jako uskok UNB2. Rów II Rzędu ma przebieg zgodny z głównym kierunkiem rowu Kleszczowa. Cechuje go anomalna głębokość w stosunku do szerokości strefy.

W rejonie Rowu II Rzędu stwierdzono występowanie odwróconego następstwa warstw mezozoicznych, które leżą bezpośrednio na utworach trzeciorzędowych. Blok skał kredowych został przesunięty ze skrzydła wiszącego rowu ku N – w obręb utworów trzeciorzędowych- na dystans około 150m. 

Został on nazwany Blokiem Paleoosuwiska (BP), zgodnie z osuwiskową koncepcją rozwoju struktury, którą wysunął Kossowski w 1992. Według niego osuwisko rozpoczęło się po osadzeniu części osadów kompleksu podwęglowego i trwało z minimalną aktywnością przez cały okres tworzenia pokładu węgla, powodując na tym odcinku silne zwężenie Rowu II Rzędu.

W roku 1995 Felisiak i Szewczyk przedstawili alternatywną koncepcję genezy tej struktury. Odwrócone następstwo warstw przy N krawędzi BP wyjaśniono jako efekt stromych uskoków inwersyjnych. Wystąpienia osadów trzeciorzędu pomiędzy skałami kredowymi BP wytłumaczono wypełnianiem szczelin, rozwieranych od stropu mezozoiku skutkiem fleksuralnego gięcia skrzydła wiszącego USB 1.

Kolejny pogląd na rozwój BP przedstawił w 2002 roku Sowiński, który uwzględnia rozwój struktury zgodnie z koncepcja osuwiskową oraz uwzględnia nieznaczne uskokowe obniżanie BP wzdłuż USB1a.

Duże zmiany w poglądach na budowę rejonu wprowadziły obserwacje wierceń i odsłonięć wykonanych w stropowej części BP. A szczególnie otwór KT-111. Okazało się, że osunięty pakiet skał kredowych jest dużo cieńszy, a dużo grubsza jest podścielająca warstwa trzeciorzędu. Kontakt pomiędzy Cr a Tr znajduje się na głębokości -179 m npm co wspiera koncepcję połogiego ułożenia powierzchni kontaktu i jej osuwiskowej genezy. Analizując dane przesunięto USB1 nieco ku S względem propozycji Kossowskiego, co zwiększyło amplitudę nasunięcia, a raczej składową poziomą ruchu osuwiska do blisko 200 metrów.